آبیاری قطره ای نوعی آبیاری موضعی و میکرو می باشد که در آن آب را با فشار کم از روزنه ها یا تجهیزاتی به نام قطره چکان به ریشه گیاهان می رساند. در این روش آب به آهستگی در پای گیاهان ریخته می شود و باعث صرفه جویی و افزایش بازدهی آبیاری می گردد. از طرفی با توجه به اینکه در این روش مساحت و عمق کمی از خاک خیس می شود میزان تبخیر آب کاهش می یابد.
طراحی اجرای آبیاری
در سیستم آبیاری قطره ای آب از شبکه های لوله ای و نهایتا خروجی نوار تیپ و یا قطره چکان ها عبور می کند. بسته به کیفیت طراحی سیستم نصب شده یک سیستم آبیاری قطره ای می تواند از انواع روش های آبیاری دیگر مانند آبیاری سطحی و بارانی کاربردی تر باشد.از آنجا که سیستم‌های آبیاری قطره‌ای ثابت هستند ، خودکار کردن بسیاری از آن ها آسان است . این سیستم‌ها برای مدیران آبیاری که قصد اختلاط کود و آب (کود آبیاری) را درون سیستم آبیاری دارند ، مناسب هستند.
استفاده آبیاری قطره ای
امروزه بسیاری از افراد از اجرای آبیاری در محوطه سازی استفاده می کنند و هم چنین در بسیاری از دیوارهای سبز طبیعی برای آبیاری گل های فلاور باکس ها هم کاربرد بسیاری دارد .
سوالات متداول اجرای آبیاری قطره ای
- تجهیزات اجرای آبیاری
- مزایای اجرای آبیاری
- معایب اجرای آبیاری قطره ای
1. تجهیزات مورد نیاز اجرای آبیاری
_منبع آب یا لوله آب ساختمان که باید در جلوی آن یک پمپ نصب شود .
_ایستگاه کنترل مرکزی( شامل ایستگاه پمپاژ و ایستگاه فیلتراسیون) که خود ایستگاه پمپاژ شامل پمپ و متعلقات آن می باشد . دستگاه کنترل مرکزی از اتصالاتی ساخته شده است که نقش های مهمی را اجرا می کنند :
1.کنترل فشار
2.تنظیم و کنترل جریان
3.تزریق کردن کود به شبکه
4.تصفیه کردن آب
_فیلتر شن (بسته به نوع منبع آب برداشتی ، یکی از این دو نوع فیلتر استفاده می شود . فیلتر سیکلون یا هیدروسیکلون برای چاه های آب ، و فیلتر شن برای استخرهای ذخیره آب می باشد) .
_تانک کود که تمامی مواد مغزی گیاه را در داخل آن ریخته و به وسیله پمپ به لوله ها هدایت می شوند .
_فیلتر توری یا دیسکی (فیلتر دیسکی ذرات کوچکتری را نسبت به فیلتر توری جذب می نماید) .
_لوله اصلی ، لوله آبرسانی ، لوله‌های جانبی یا لوله‌های فرعی (لاترال‌ها) .
لوله ها در این سیستم به دو صورت اجرا می شوند رو یا زیر خاک که به دو صورت نیز موجود اند ،
- لوله با سوراخ سر خود ( نیاز به اتصال نازل ندارد )
این نوع در اجرا مشکلات بسیاری را به وجود آورده مانند عدم امکان ایجاد نازل جدید برای محل آبیاری مورد نظر و گرفتگی آن .
- لوله با امکان اتصال نازل
این نوع دارای مزایای بیشتری نسبت به نوع اول است و کاربرد بیشتری نیز دارد .
این لوله ها که به اصطلاح لوله ماکارانی نام دارند از جنس پلی اتیلن بوده و مقاومت مناسبی دارند .
در زمین های زراعی یا آبیاری خطی می توان از یک لوله اصلی ( که قطر بیشتری نیز دارد ) انشعاب گرفته و با اتصال فلکه به صورت جداگانه استفاده کنیم .
_قطره چکان و اتصالات لازم برای اجرای آبیاری قطره ای.
2. مزایای اجرای آبیاری قطره ای
اجرای روش آبیاری قطره ای مزایای بسیاری دارد که در ادامه ی مقاله به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد :
- اگر این روش بصورت اصولی اجرا شود در افزایش میزان بازدهی تاثیر چشمگیری دارد .
- به دلیل اجرای آبیاری بصورت قطره ای میزان هدر رفت آب و مواد مغذی کاهش میابد .
- در زمین های کشاورزی که شکل منظمی ندارند نیز به راحتی قابل اجرا می باشد .
- می توان آب های بازیافتی و غیر قابل آشامیدن برای آن استفاده نمود.
- برای تامین رطوبت لازم برای ریشه ی گیاهان بسیار مفید است .
- برای اجرا در زمین های شیبدار هیچگونه محدودیتی ندارد .
- به دلیل آبیاری متمرکز به گیاه هدر رفت آب و رشد علف های هرز کاهش میابد .
- میزان و زمان آبیاری با استفاده از شیرها و تایمرها قابل کنترل و تعیین میباشد .
- هزینه تامین نیروی انسانی برای آبیاری قطره ای کمتر می باشد .
- میزان فرسایش خاک کاهش می یابد .
- با آبدهی و کوددهی توسط سیستم قطره ای از هدر رفت کود و آب جلوگیری می کنیم .
- خشک ماندن شاخ و برگ گیاهان احتمالا برزوز بیماری در گیاهان را کاهش می دهد .
- آبیاری قطره ای به فشار پایینی نسبت به دیگر روش های آبیاری نیاز دارد ، بنابراین مصرف انرژی کاهش میابد .
3.معایب اجرای آبیاری قطره ای
- هزینه ی اجرای آبیاری قطره ای در ابتدا نیاز به یک سرمایه گذاری اولیه دارد .
- اگر در این روش سیستم فیلتراسیون تعبیه نشود امکان دارد که لوله ها و قطره چکان ها دچار گرفتگی می شود و عملکرد سیستم را مختل می کند .
- در سیستم های زیر سطحی خرابی های احتمالی که ممکن است به مرور زمان ایجاد شود قابل شناسایی نمی باشد .
آبیاری بارانی
آبیاری بارانی به عنوان یک روش موثر برای آبیاری باغات بزرگ در نظر گرفته می شود.آبیاری بارانی نسبت به آبیاری کرتی ، آب کمتری مصرف می کند.در آبیاری بارانی به دلیل یک نواختی پاشش،امکان رشد علف های هرز بسیار زیاد می باشد.استفاده از آبیاری بارانی به علت خیس شدن شاخ و برگ درختان بروز برخی از بیماری های قارچی را افزایش خواهد داد. مهم ترین مزیت روش آبیاری بارانی بر طرف شدن نیاز محصول می باشد .
آبیاری بارانی ، یکی از روشهای آبیاری مدرن است که آب را توسط آبپاش ها PGP، آبپاش های مخفی شونده، آبپاش های تنظیمی تمام دور، آبپاش های 180 درجه و آبپاش های پلیمری که آب را به صورت قطرات ریز باران در آورده و در سطح زمین های چمن، زمین های ورزشی از جمله زمین فوتبال، چمن فضای حیاط ، باغ، ویلا و همچنین زمین های کشاورزی پخش می‌نمایند که به این صورت رطوبت مورد نیاز گیاه تامین می‌شود.این روشهای نوین و پیشرفته نیاز به آموزش و تجهیر دستگاه و همچنین معایب آن برای افراد گفته شود.
آبیاری کرتی
در این روش آب از طریق جوی هایی در زمین به درختان و محصولات می رسد.این روش برای باغات کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. مهم ترین مزیت آبیاری کرتی هزینه پایین اجرای آن بوده و از معایب آن مصرف زیاد آب ، لزوم تسطیح خاک، خروج مواد مغذی از دسترس ریشه، امکان تخریب دیواره های باغ ،عدم استفاده در زمین هایی با شیب زیاد ، رشد زیاد علف های هرز، مشکلات رفت و آمد ماشین آلات کشاورزی و…. اشاره کرد.
آبیاری زیر زمینی تراوا
یکی از جدیدترین روش های معرفی شده در آبیاری است. از مزایای این روش این است که از طریق لوله های اسفنجی،آب به صورت مستقیم در اختیار ریشه قرار می گیرد و باعث صرفه جویی در مصرف آب به میزان قابل توجهی می شود. از معایب این روش هم می توان به گرفتگی زود هنگام لوله های تراوا و افت فشار انتهای مسیر اشاره کرد.
اجزای سیستم آبیاری قطره ای
1.سیستم انتقال آب و پمپاژ آبیاری قطره ای
بخش عمده ای از سیستم آبیاری قطره ای، لوله های انتقال آب هستند که از لوله های پلی اتیلن یا لی فلت ها ،لوله های 16 یا 20 میلی متری و نوارهای تیپ تشکیل شده اند. این لوله ها به وسیله اتصالاتی به یکدیگر وصل می شوند. لوله های لی فلت به دلیل انعطاف پذیری و کیفیت بالا در مقایسه با لوله های پلی اتیلنی از محبوبیت بیشتری نزد باغداران برخوردارند. از دیگر مزیت های لوله لی فلت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
_نصب و راه اندازی آسان
_حمل و نقل راحت و کم هزینه
2.ایستگاه فیلتراسیون
یکی از مهم ترین بخش هایی که عملکرد صحیح سیستم آبیاری قطره ای را فراهم می کند، وجود یک سیستم و ایستگاه فیلتراسیون می باشد.وظیفه این سیستم جلوگیری از ورود گل و لای و سایر ناخالصی ها به داخل سیستم آبیاری و جلوگیری از گرفتگی است.آبیاری قطره ای به دلیل دارا بودن منافذ بسیار ریز بدون نصب ایستگاه فیلتراسیون آب ،پتانسیل بالایی در برابر گرفتگی دارد.
3.تنظیم کننده های فشار سیستم آبیاری
برای اطمینان از اینکه شدت جریان در داخل سیستم انتقال آب در وضعیت مجاز قرار دارد ،نیاز به تنظیم کننده های فشار است. وارد شدن فشار بیش از حد مجاز به سیستم، منجر به خروج قطره چکان ها و بروز خسارت شده و از طرف دیگر نبود فشار کاری لازم باعث افت فشار و برآورده نشدن نیاز آبی محصول خواهد شد.
4.لوله و اتصالات اجرای آبیاری
شیر آلات و اتصالات مورد استفاده در سیستم آبیاری قطره ای جز مهمی در سیستم به حساب می آیند که باید در انتخاب این اقلام دقت کافی داشت. استفاده از شیر آلات و اتصالات بی کیفیت علاوه بر آب بندی نشدن کامل، می تواند منجر به افت فشار در سیستم، شکستگی های مکرر و بروز خسارت در کل سیستم آبیاری شود.
5.ونتوری
وظیفه اصلی سیستم ونتوری تزریق کود، سموم ، دفع آفات و مواد برطرف کننده گرفتگی خطوط می باشد. این ابزارها با سرعت مواد فوق را به خطوط انتقال آب اضافه می کنند.
6.کنترل کننده ها
کنترل کننده ها آخرین قسمت از آبیاری قطره ای هستند که امکان مدیریت و برنامه ریزی زمان آبیاری را در اختیار شما قرار می دهد. در حال حاضر نسل جدید سیستم های کنترل کننده، تحت عنوان سیستم های هوشمند مدیریت آبیاری ،کنترل این سیستم ها را بیش از پیش راحت تر کرده است.
اجرای آبیاری قطره ای باغات
در اجرای یک سیستم آبیاری قطره ای مناسب برای باغ خود باید به موارد زیر دقت نمایید:
-
قطره چکان کنترل کننده فشار
این قطره چکان ها قابل تنظیم نیستند و در یک بازه فشار معین( 1تا4 بار )دبی و خروجی یکسانی دارند.قطره چکان های جبران کننده فشار در سه مدل 2، 4 و 8 لیتری ساخته می شوند و برای محصولاتی که مقدار مشخصی آب نیاز داشته و در دوره بلوغ خود قرار دارند بسیار مناسب هستند. این مدل از قطره چکان ها از نظر اقتصادی بسیار به صرفه هستند و برای طراحی هایی با لترال های طولانی( بالای 25 متر) که ممکن است در آن ها سیستم دچار افت فشار شود و نیز باغاتی با پستی بلندی و شیب زیاد بسیار مناسب هستند.
-
قطره چکان های تنظیم شونده
این گروه از قطره چکان ها قابلیت تنظیم دبی بین 0 تا 200 لیتر را دارا هستند. قطره چکان های تنظیمی به طور ویژه برای پرورش محصول در باغاتی با تغییرات دمای زیاد و رطوبت بالا طراحی شده اند. قطره چکان ها باید دارای شرایط زیر باشند :
- باید نسبت به مسدود شدن مقاومت بالایی داشته باشد .
- دبی خروجی قطره چکان نباید در طول کارکرد تغییر کند .
- شکل و شمایل قطره چکان باید تا حد ممکن ساده باشد تا بعد از تنظیمات ، نیاز به بازدید مجدد نباشد .
-
آبفشان ها(بابلر)
در باغات استفاده از آب فشان ها که معمولا شعاع پاشش 5 متری دارند،به نسبت قطره چکان ها،کمتر دیده می شوند.نکته اصلی که به هنگام استفاده از این ابزار باید به آن دقت کرد، توجه به برنامه آبیاری است تا از سوخته شدن محصولات و برگ ها توسط آفتاب جلوگیری شود.
سیستم فیلتراسیون در اجرای آبیاری
عملکرد صحیح تمامی اجزای سیستم آبیاری قطره ای به نوعی به ایستگاه فیلتراسیون وابسته است. فیلترهای مختلفی برای کمک به بهبود عملکرد سیستم آبیاری قطره ای طراحی و ساخته شده اند که شما می توانید خریداری و استفاده نمایید.نکته قابل توجه این است که فیلترهای مورد استفاده در باغات در دسته فیلترهای کم فشار دسته بندی می شوند.به طور کلی چهار دسته فیلتر طراحی و به بازار عرضه می شوند که هر مدل دارای مزایا و معایب خاص خود هستند.از معروف ترین و پرکاربردترین فیلترهای مورد استفاده در باغات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
فیلترهای دیسکی
توری
شنی
هیدروسیلیکونی
مینی فیلترهای دیسکی و توری از پرکاربردترین فیلترهای مورد استفاده در باغات هستند.
در طبقه بندی دیگر می توان فیلترها را به سه گروه تقسیم کرد:
فیلترهای دستی
این گروه از فیلترها به یک اپراتور نیاز دارند تا در صورت نیاز فیلترها را تمیز کنند .
فیلترهای نیمه اتوماتیک
نیاز این دسته از فیلترها به اپراتور ،نسبت به فیلترهای دستی کمتر است .
فیلترهای اتوماتیک
این فیلترها کاملا اتوماتیک بوده و عموما استفاده از آن ها برای کشاورزان ارجحیت دارد . چرا که فیلترهای اتوماتیک خود شوینده هستند ، لذا در زمان و نیروی کار صرفه جویی می شود .
اجرای آبیاری و تاثیر آن بر درختان باغ و ویلا
هنگام انتخاب سیستم آبیاری قطره ای در باغات باید این موارد را مد نظر قرار داد :
_محصول باغ
_محل جغرافیایی باغ
_نوع خاک
_شرایط آب و هوایی
_شدت جریان
به طور کلی در انتخاب سیستم آبیاری باغات در ابتدا باید محصول باغ مد نظر قرار بگیرد و سپس متناسب با محصول سیستم آبیاری انتخاب و اجرا شود .تمامی موارد ذکر شده در انتخاب سیستم آبیاری قطره ای مناسب تاثیر گذار می باشند . محصولات مختلف نیاز آبی و آبیاری متفاوتی دارند، در نتیجه بایستی در انتخاب قطره چکان ها دقت کرد که نیاز آبی گیاه و محصول را برطرف کرده و از وارد آمدن تنش و استرس آبی به محصول جلوگیری شود. از سوی دیگر خاک های رسی، لومی و ماسه ای ظرفیت نگهداری آب متفاوتی دارند. خاک های رسی بالاترین ظرفیت نگهداری آب و خاک های ماسه ای کمترین ظرفیت نگهداری آب را دارند.
محل جغرافیایی باغ ،شیب باغ ،نوع چیدمان و ردیف های درختان و نیز شرایط آب و هوایی می توانند در انتخاب سیستم آبیاری قطره ای موثر باشند. می توان گفت مهم ترین بخش از سیستم آبیاری قطره ای قطره چکان ها می باشند.انتخاب درست قطره چکان ها در گروی محاسبه شدت جریان کل سیستم است. برخی از قطره چکان ها در یک بازه ،فشار معینی دارند، بنابراین بایستی هنگام خرید انواع قطره چکان به شدت کل جریان در لترال ها دقت کرد.
آبیاری پرچین ها،درختچه ها و درختان با سیستم آبیاری قطره ای
آبیاری درختچه ها ،درختان و پرچین ها با سیستم آبیاری قطره ای امری متداول می باشد.در این حالت قطره چکان ها زیر درختان و پرچین ها قرار گرفته و عمل انتقال آب انجام می گیرد. روش آبیاری قطره ای برای پرورش درختان مرکبات نیز مناسب است.
هزینه ی اجرای آبیاری قطره ای
هزینه ی اجرای آبیاری قطره ای به عوامل متعددی بستگی دارد . مهم ترین معیار تاثیر گذار بر روی هزینه ی اجرای آبیاری قطره ای متراژ مورد نظر می باشد . اجرای هر متر آبیاری قطره ای به همراه اجزای مورد نیاز آن متری 70 هزار تومان می باشد .
شرکت سورن بام با تیم متخصص و کارشناسان مجرب خود در زمینه معماری منظر فعالیت های بی شماری انجام داده اند و در زمینه محوطه سازی، فضای سبز، دیوار سبز ، اجرای روف گاردن و…. فعالیت های زیادی دارد . کارشناسان شرکت سون بام آماده ی هرگونه بازدید و مشاوره رایگان به شما کارفرمای گرامی می باشد .
