اصول طراحی کاشت گیاهان به خصوص کاشت گیاهان فضای سبز، با کاشت درخت و گل و گیاه تفاوت دارد. هر پروژه محوطه سازی، اصول طراحی کاشت خودش را دارد. در این یادداشت 7 ایده طراحی فضای سبز، باغ و ویلا را بررسی میکنیم که هر کدام از آنها برای پروژه‌های سورن بام اجرا شده‌اند.
اصول طراحی کاشت گیاهان فضای سبز
بطور کلی می توان اصول طراحی کاشت زیر را در محوطه سازی در نظر گرفت. در کاشت گیاهان فضای سبز باید به نوع گیاهان، محل کاشت و نوع کاشت دقت کرد. اصول طراحی کاشت در این زمینه باید به خوبی انجام شود تا کمترین آسیب به درختان و گیاهان برسد.
اصل گزینش و نوع فضای سبز
اولین گام برای جهت دادن تفکر یک طراح برای ایجاد یک محوطه کاربری محیط آن است. در گزینش کاشت گیاهان فضای سبز، نکته‌های زیای نیستند که باید رعایت شوند، اما رعایت این نکته‌ها، از اصل گزینش تبعیت می‌کنند.
اصل انتخاب بهترین مقیاس گیاهان
گیاهان را از لحاظ حداکثر رشد به چند دسته تقسیم می کنند. درختان بلند، درختان متوسط، درختان کوتاه، درختچه‌ها، پیچ‌ها، گل‌ها و گیاهان پوششی. از اصول طراحی کاشت گیاهان فضای سبز، در محوطه سازی به خوبی استفاده می‌شود.
اصل بزرگنمایی فضا با بهره گیری از اصول طراحی کاشت
بزرگنمایی فضا را از طرق مختلفی می توان انجام داد. به طور مثال با در نظر گرفتن ابعاد گیاهان می توان فضا را بزرگ و یا کوچک کرد برای بزرگ نمایی گیاهان و یا درختانی که بلند و تنومند هستند را در اطراف فضا و به عنوان پس زمینه کار شوند، درختان و گیاهانی که کوتاه تر هستند در میان محوطه و به عنوان پیش زمینه کار شوند.
علاوه بر آن می توان از طریق قراردادن درختان با بافت نرم و سبک در پس زمینه و درختان متوسط بافت در میان زمینه و درختان با بافت خشن در پیش زمینه استفاده کرد. همچنین می توان از رنگهای گرم در پیش زمینه و رنگ های سرد در پس زمینه استفاده کرد.
اصول طراحی کاشت گیاهان فضای سبز
مثلا درختان بلند مزاحم سیمهای برق نشوند و یا جلوی پنجره ها را نپوشانند و مانع ورود نور نشوند یا بر درخت دیگر سایه نیاز ندارند و مانع رشد درختان کوتاهتر نشوند. از دیگر اصولی که می توان بطور گذرا به آنان اشاره کرد:
- طراحی معابر و ایجاد سادگی و زیبایی و کارایی در محل های عبور
- بکار گیری درختچه‌هایی که جاذب حشرات نیستند در کنار پنجره‌ها
- تنظیم طرح کاشت با توجه به دید کاربر از سمت پنجره‌ها، درب ورود و یا از جانب خیابان
- بهره گیری از خزاندارها به عنوان پس زمینه
- بزرگنمایی ساختمانهای کوچک در پارکها
- عدم تداخل محیط موثر درختان با یکدیگر
- بهره گیری از خطوط شاخه های درختان
مهم‌ترین عوامل در اصول طراحی کاشت گیاهان فضای سبز
یکی از اساسی‌ترین موارد در طراحی فضای سبز چگونگی انتخاب گیاه می باشد که این امر حتی در محوطه های بسیار کوچک نیز حائز اهمیت است.
انتخاب گیاهان متناسب با شرایط محیطی
شرایط جوی و محیطی منطقه از عواملی است که تقریبا ثابت بوده و امکان تغییر آن بسیار ناچیز می باشد. در گام اول برای کاشت گیاه، باید زمین و خاک مورد نظر بررسی شود که اطلاعات لازم راجع به نوع خاک، را بدست آوریم که اسیدی یا قلیایی است، خشک یا مرطوب هست و چه نوع گیاهی با این خاک سازگاری داشته و بیشترین بازدهی را شاهد می باشیم. همچنین با استفاده از کودهای مختلف می توانیم خاک را تقویت کنیم.
اطمینان از اندازه مناسب گیاه
یکی از مواردی که بسیار حائز اهمیت می باشد، میزان رشد و اندازه نهایی گیاه است که قبل از انتخاب گیاه باید توجه داشت که رشد گیاه به چه صورت بوده ، آن از لحاظ ارتفاع و گستردگی به چه صورت هست، و تا چه میزان افزایش میابد و بعد از گذشت چند سال چه میزان رشد کرده، و چه مقدار فضایی را برای ادامه حیات خود لازم دارد، که بتوان پلان کاشت را با مقیاس درست طراحی کرد که فضای سبز مورد نیاز برای رشد گیاه وجود داشته باشد.
گیاهانی را انتخاب نمایید که جلوه و نمود داشته باشند
چون گیاهان کاشته شده در تمامی فصول سال در محوطه وجود دارند، پس باید طوری انتخاب شوند که در تمامی فصول با بوجود آوردن رنگ های زیبا منظر تماشایی را بوجود آورند. پس باید گیاهانی انتخاب شوند که مناسب فضا در کل سال باشند.
انواع کاشت گیاهان فضای سبز
- كاشت منفرد یا تأكیدی
- كاشت درختان ردیفی یا خطی
- كاشت گروهی
- كاشت توده ای
اصول طراحی و کاشت گیاه
قرارگیری گیاهان در یک محوطه نسبت به یکدیگر و محل قرارگیری ، عوامل مهم برای توجه ، رنگ ، اندازه ، شکل و بافت و … بسیار مهم است . افزودن به این در كلیه مراحل طراحی باید اصول زیبا شناسی شامل سادگی ، ترتیب و تسلسل ، تقارن ، تنوع ، تعادل و توازن ، تأكیدی، تكرار و ریتم و مقیاس را برای دستیابی به یك طراحی كاشت موفق در نظر داشته باشد . کاشت گیاهان در یک محوطه نیاز به طراحی دارد که در عین پراکندگی و گوناگونی باید یکپارچگی خود را حفظ نموده و حتی بتوانند حس طراح را منتقل کنند .
ایده های کاشت گیاهان
- ایجاد یک الگو برای کاشت گیاهان به صورت ردیفی یا در فلاورباکس
- بستر گیاهان را با چمن یا گیاهان پوششی پر کنید ، زیرا خالی بودن سطح خاک جلوه را از فضای شما می گیرد
- چند گیاه زمستانی مانند کوکب ، بگونیا و … را نیز در نظر بگیرید تا در زمستان محوطه‌تان خالی نباشد
- برای کاشت ردیفی ، گیاهان کوتاه تر در ردیف جلو و گیاهان بلند تر پشت آنها قرار گیرند
اصول طراحی کاشت درختان
در فضاهای کوچک برای کاشت گیاه، باید به چند نکته توجه داشت. گیاهان باید با تعداد کم و از گونه‌های فشرده باشند یا اینکه کوچک باشند. و اگر هیچکدام از این شرایط وجود نداشت، گیاهان باید با ترکیب مستقیم کاشته شوند. به نکات زیر توجه داشته باشید:
- درختان کوچک باید حداقل 3 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند.
- درختان متوسط باید حداقل 6 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند.
- درختان بزرگ باید حداقل 9 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند.
برای کاشت درخت در چمن، باید به چند نکته توجه داشت. درختان باید به شکل چندتایی کاشته شوند در غیر این صورت باید حتما به شکل جداگانه کاشته شوند. در سطح کلی یک فضای سبز، محل قسمت‌های جنگلی در گوشه‌ها و در انتهای آن می‌باشد.
اگر قصد کاشت درختان جنگلی را در یک فضای سبز دارید باید توجه داشته باشید که با در نظر گرفتن واریته و گسترش تاج درختان، فاصله‌ی آنها باید ما بین 3 تا 9 متر باشد و حتما باید به شکل پراکنده کاشته شوند. در اصول طراحی کاشت ضوابطی برای کاشت نهال وجود دارد که برای شما مخاطبان سایت سورن بام آنها را شرح می‌دهیم. نخست آنکه کاشت نهال نباید در نزدیک مجاری فاضلاب صورت گیرد.ثانیا نباید کاشت نهال در نزدیکی زهکش‌های ساختمان‌ها انجام شود. درختانی که سرعت رشد پایینی دارند، باید به صورت بالغ یا نیمه بالغ کاشته شوند. همچنین باید اصول این جا به جایی رعایت شود. انتقال حتما باید با ریشه و خاک انجام گیرد.
علاوه بر این موضوع، در اصول طراحی کاشت ضوابط دیگری هم وجود دارند که با رعایت آنها انتقال نهال به خوبی انجام می‌شود. بی‌شک شما مخاطبان سایت سورن بام می‌دانید که به هیچ عنوان نباید درختان بزرگ را زیر کابل‌های برق فشار قوی کاشت. برای کاشتن درخت در فضای سبز، دو مرحله وجود دارد.
1- کاشتن درختان به صورت متراکم 2 یا 3 برابر متعارف
2- انتخاب کردن بهترین درختان از بین درختان باقی مانده و حتی باز کاشت نقطه‌های خالی
همچنین توجه داشته باشید که درختانی که سوزنی‌برگ و درختانی که پهن‌برگ خزان کننده هستند باید با نسبت دو به سه کاشته شوند.
اصول طراحی کاشت درختچه
فاصله‌ی بین درختچه‌ها در زمان کاشت باید رعایت شود.در اینجا ما شما را فاصله های متناسب هر درختچه آشنا میکنیم.
فاصله‌ی کاشتن درخچه‌ها (واحد اندازه‌گیری= سانتی‌متر)
- درختچه‌هایی که کوتاه هستند و رشد آهسته‌ای دارند: ما بین 45 تا 60
- درختچه‌هایی با ارتفاع متوسط: ما بین 100 تا 125
- درختچه‌های تنومند و بزرگ: ما بین 150 تا 180
- رزهای بوته‌ای: 45 تا 60
تراكم درختچه‌ها (در هر یک متر مربع) بر اساس گونه آنها در اصول طراحی کاشت
- درختچه‌هایی با ارتفاع کم با رشد آهسته: تعداد 3 تا 5 درختچه (در هر یک مترمربع)
- درختچه‌های كوچك‌تر درختچه‌ها (در هر یک مترمربع)
- درختچه های بزرگ در هر2 تا 3 مترمربع یك درختچه
- رزهای بوته‌ای: تعداد 3 تا 4 بوته (در هر مترمربع)
- فاصله‌ی کاشتن درختچه‌ها از ساختمان‌ها باید رعایت شود.
توجه داشته باشید که درختچه‌های کاشته شده باید از دیوارها حداقل 2.5 متر فاصله داشته باشند.
اصول طراحی کاشت گیاهان علفی و گیاهان پوششی
فاصله‌ی کاشت انواع گیاهان (واحد اندازه‌گیری= سانتی‌متر)
- کاشتن گیاهان دائمی طاووسی که نسبتا بزرگ‌تری دارند: ما بین 60 تا 120
- کاشتن گیاهان علفی دائمی شب‌بو خیری که نسبتا سایز متوسطی دارند: ما بین 30 تا 60
- کاشتن گیاهان علفی گل لیمویی که نسبتا سایز کوچک‌تری دارند: ما بین 20 تا 30
- کاشتن گیاهان پوششی که پیچ تلگرافی دارند: ما بین 20 تا 30
میزان تراکم برای کاشتن گیاهان علفی و گیاهان پوششی (در هر یک متر مربع)
- کاشتن گیاهان دائمی که نسبتا سایز بزرگ‌تری دارند: 1 تا 3 عدد کاشته شود.
- کاشتن گیاهان دائمی که نسبتا سایز متوسطی دارند: 4 تا 11 عدد کاشته شود.
- کاشتن گیاهان دائمی که نسبتا سایز کوچک‌تری دارند: 11 تا 25 عدد کاشته شود.
قابل ذکر است که کاشتن گیاهان پوششی (به جز چمن): 11 تا 25 عدد کاشته شود.
اصول طراحی کاشت چمن
در اصول طراحی کاشت چمن در فضای سبز، باید به چندین نکته بسیار مهم توجه داشت.
- زمین مورد نظر برای کاشت چمن، نیاز به خاک‌برداری یا در مواقعی نیاز به خاک‌ریزی دارد. سطح زمین دارای بقایای گیاهان و بقایای سنگی یا حتی کلوخه است؛ بنابراین سطح زمین نیاز به شخم زدن،هرس یا دندانه زدن جهت تهی کردن آن از این بقایا دارد.
- میزان کوددهی و نوع کود نیز اهمیت دارد. کود دامی، مناسب زمین برای کاشت چمن می‌باشد و مقدار آن برای زمین باید به این صورت باشد که در هر یک متر مربع، حدود 2 کیلوگرم پخش کود انجام شود.
- در نهایت به مرحله‌ی مسطح کردن یا کوبیدن خاک به وسیله‌ی غلتک می‌رسیم.
مقدار و زمان مناسب برای بذرپاشی یا بذرافشانی در اصول طراحی کاشت چمن
قبل از بذرپاشی باید بدانید که چه زمانی برای انجام این کار مناسب است. اوایل بهار برای بذرپاشی یا بذرافشانی زمان مناسبی است. دیگر زمان مناسب برای بذرافشانی یا بذرپاشی در پاییز می‌باشد البته که باید به این موضوع توجه داشت، یکنواختی در کاشت بذر بسیار مهم است. چمن‌ها مانند باقی گیاهان از انواع مختلفی تشکیل شده‌اند و در بذرپاشی، مقدار بذرپاشی هر چمن با نوعی دیگر متفاوت است.
- چمن آفریقایی: چمن آفریقایی گونه‌ای است که بذرهای کوچک‌تری نسبت به دیگران دارد. بذر این نوع از چمن‌ها باید به مقدار 15 تا 20 گرم در هر یک متر مربع کاشته شود.
- چمن هلندی: چمن هلندی گونه‌ای است که بذرهای درشت‌تری نبست به دیگران دارد. بذر این نوع از چمن‌ها باید به مقدار 15 تا 20 گرم در هر یک متر مربع کاشته شود.
- زمانی که مرحله بذرپاشی یا بذر افشانی به پایان رسید، ارتفاع روی آنها را به اندازه 0.5 تا 1 سانتی‌متر با مخلوط خاک و خاک‌اره به همراه مواد آلی یا مواد پهن پوسیده پوشش می‌دهیم.
- پس از انجام دادن این مراحل، باید به وسیله‌ی یک غلطک سبک سطح خاک را یکنواخت نمود.
- و در مرحله‌ی پایانی باید آبیاری ملایم صورت گیرد.
همانطور که اشاره کردیم، چمن‌ها انواع متفاوتی دارند و بعضی از چمن‌ها مانند چمن زویسیای ژاپنی، برموداگراس و … به عبارتی هرگونه از چمن‌های خزنده را می‌توانیم نشاکاری کنیم.
عوامل موثر در اصول طراحی کاشت
- بررسی شرایط اقلیمی منطقه
- بررسی گیاهان بومی یا شرایط اقلیمی منطقه
- شناسایی محدودیت های طرح و نیازهایش
- انتخاب گیاهان مناسب با توجه به شكل كلی، رنگ و بافت آنها
- مشخص كردن نحوه كنار هم قرار گرفتن بادر نظر گرفتن اصول زیبا شناسی
نحوه‌ی چیدمان گیاهان
نحوه چیدمان گیاهان یک طراح قابل و زبده باید بر این امر واقف باشد که برای اجرای المانها و گیاهان در فضای سبز سلیقه کارفرما رکن اصلی یک طرح ایده آل است ،طراح باید با توجه به شرایط ، لیست پوشش های گیاهی که مناسب فضا هستند به کارفرما ارائه داده تا وی از میان آن ها بسته به میل خود انتخاب نماید . طرح ها باید به صورتی باشند که باعث نامتقارن و نامتعادل شدن فضا نشوند، این تقارن باید به گونه ای باشد که همه عناصر و گیاهان به صورت هماهنگ در همه قسمت های محوطه اجرا گردند.
همین مسئله باعث آرامش افراد در فضای سبز می شود . برای طراحی ، توجه به رنگ ها مسئله بسیار بزرگی می باشد ،استفاده از رنگ سبز بیش از اندازه، صورت ناخوشایندی به فضای ما می‌دهد.